Johannes Brahms was een Duitse componist, pianist en dirigent. In zijn muziek verweefde hij de idealen van de Romantiek met muziektradities uit het verleden. Door dit meesterschap werd hij de leidende Duitse componist van zijn tijd.

“Het leek me dat op een dag plotseling een man moest en zou verschijnen, die uitverkoren zou zijn om op een ideale manier de hoogste expressie van onze tijd te verwoorden, één man die ons meesterschap zou brengen. En hij is gekomen. Zijn naam is Johannes Brahms.” Deze lovende woorden zijn van niemand minder dan Robert Schumann. Daarmee lanceerde hij de carrière van de jonge componist, maar schiep hij ook hoge verwachtingen. “Ik weet niet hoe ik kan beginnen die waar te maken,” schreef Brahms aan zijn begunstiger.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Aliquam tincidunt lorem enim, eget fringilla turpis congue vitae. Phasellus aliquam nisi ut lorem vestibulum eleifend. Nulla ut arcu non nisi congue venenatis vitae ut ante. Nam iaculis sem nec ultrices dapibus. Phasellus eu ultrices turpis. Vivamus non mollis lacus, non ullamcorper nisl. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Phasellus sit amet scelerisque ipsum. Morbi nulla dolor, adipiscing non convallis rhoncus, ornare sed risus.
Sed adipiscing eget nibh at convallis. Curabitur eu gravida mauris, sit amet dictum metus. Sed a elementum arcu. Proin consectetur eros vitae odio sagittis, vitae dignissim justo sollicitudin. Phasellus non varius lacus, aliquet feugiat mauris. Phasellus fringilla commodo sem vel pellentesque. Ut porttitor tincidunt risus a pharetra. Cras nec vestibulum massa. Mauris sagittis leo a libero convallis accumsan. Aenean ut mollis ipsum. Donec aliquam egestas convallis. Fusce dapibus, neque sed mattis consectetur, erat nibh vulputate sapien, ac accumsan arcu sem quis nibh. Etiam et mi sed mauris commodo tristique. Proin mollis elementum purus, a porta quam vehicula et.
Quisque ullamcorper, sapien ut egestas faucibus, tortor mauris tempor odio, sed pretium risus dui sit amet lectus. Sed ligula mi, tincidunt nec porttitor vel, aliquet sit amet libero. Nulla sagittis ultricies sem, non pretium augue bibendum vitae. Nunc luctus tristique urna eu tincidunt. Etiam ultricies neque ante, ut placerat dolor iaculis dapibus. Curabitur luctus orci et gravida laoreet. Sed ultrices id nulla id mollis. Donec tempor dapibus sem, a convallis felis elementum sed. Aenean nisi tortor, dictum ac massa non, rhoncus sagittis leo. Interdum et malesuada fames ac ante ipsum primis in faucibus. Proin id justo sit amet mi euismod lobortis. Morbi at mauris condimentum, vestibulum risus eu, laoreet elit. Aenean posuere risus vel hendrerit dignissim. In leo tellus, feugiat sit amet purus laoreet, consequat tincidunt orci. Integer sit amet justo in mi rhoncus commodo. Duis sagittis augue nisi, in fringilla tortor iaculis id.
Aenean luctus sodales tempus. Sed tincidunt nisl in nisl congue, at facilisis lorem posuere. Donec id erat vel lectus volutpat pellentesque a quis magna. Praesent bibendum orci in lobortis porta. Suspendisse eget odio a ligula ornare mollis. Maecenas eleifend urna ac feugiat posuere. Donec turpis ipsum, rhoncus eu laoreet eu, viverra tristique urna. Aliquam euismod velit mi, et pharetra libero gravida vitae. Praesent ligula lorem, hendrerit ut laoreet a, porta ut diam. Cras tellus lacus, mattis quis rhoncus id, interdum eget mi. Sed ac aliquet ligula, suscipit malesuada dui. Fusce eu nibh eget diam aliquet feugiat. Nam orci neque, volutpat ac metus id, fermentum tristique sapien. Phasellus ac ultricies risus.
Aenean vitae blandit nibh. Vestibulum a justo non lorem malesuada commodo. Suspendisse ac mi sit amet neque molestie interdum in at eros. Proin ac suscipit arcu, non suscipit felis. Donec accumsan, quam non pulvinar venenatis, sapien nulla venenatis neque, sit amet pulvinar turpis ipsum id elit. Donec interdum tellus ut dolor placerat, faucibus accumsan enim consectetur. Aenean dolor magna, condimentum eget interdum eget, dictum id tortor. Proin commodo risus vitae purus laoreet, sed malesuada massa congue.
Ut imperdiet sit amet turpis in elementum. Fusce at bibendum sapien, et convallis justo. Aenean lacinia ligula quis fringilla rutrum. Aenean eu ultricies nibh. Quisque ultrices suscipit dui ut mattis. Morbi pretium mattis tortor non tempor. Donec mattis pharetra justo, nec commodo velit placerat ut. Fusce vitae porta magna, in tristique nulla. Fusce accumsan erat quis tellus pellentesque, ut facilisis velit vulputate. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Suspendisse potenti.
Praesent rutrum neque neque, et sodales est blandit ac. Class aptent taciti sociosqu ad litora torquent per conubia nostra, per inceptos himenaeos. Aliquam viverra, augue non sollicitudin porttitor, mi lectus malesuada augue, id fringilla sapien lectus at ipsum. Quisque vel lacus luctus, suscipit eros a, iaculis ipsum. Maecenas viverra accumsan felis, sit amet consequat quam viverra aliquam. Sed sodales sem nec lectus molestie, eu commodo est fermentum. Donec accumsan tempor viverra. Cras non nibh porttitor, pharetra nibh a, aliquet velit. Fusce vel fringilla mauris. Nulla facilisi.
Vestibulum libero arcu, aliquet in sapien posuere, vestibulum lobortis mauris. Quisque congue cursus commodo. Nulla et dolor ultrices, gravida tortor vitae,

Johannes Brahms was nog maar 20 jaar toen Schumann deze aanprijzing publiceerde in zijn Neue Zeitschrift für Musik – op de voorpagina nog wel. Datzelfde jaar was Brahms namelijk bij Robert en Clara Schumann langsgegaan met een lovende aanbevelingsbrief van de violist Joseph Joachim. Brahms durfde bijna niet, maar het componistenechtpaar was diep onder de indruk van het jonge talent, zijn pianospel en composities.

Ondanks deze springplank stond Brahms geen makkelijke weg te wachten. In de concertzalen was vooral muziek te horen van grote componisten uit het recente verleden, zoals Mozart, Beethoven en Haydn. Daarom verwachtte het publiek dat nieuwe muziek in hun traditie geworteld was, maar tegelijkertijd vernieuwend zou zijn. Een moeilijke opdracht die de perfectionistische Brahms veel zelfkritiek en twijfels opleverde, maar die hij zich met groot succes eigen wist te maken. 

Met Schumanns steun durfde Brahms voor het eerst werken onder zijn eigen naam te publiceren, zoals zijn eerste twee pianosonates. Maar slechts een aantal maanden na hun eerste ontmoeting deed Robert een zelfmoordpoging, waarna hij zich vrijwillig liet opnemen in een inrichting. Brahms’ band met de Schumanns werd onvoorwaardelijk. Hij bezocht Robert regelmatig en hielp Clara, die nu in haar eentje een gezin van zeven kinderen moest onderhouden, zo veel hij kon. Robert’s slechte geestelijke toestand maakte zo’n indruk op Brahms, dat hij nauwelijks nog kon componeren.

Ook na Schumanns dood in 1856 bleef Brahms de steun en toeverlaat van Clara, die hem een “troostende engel” noemde. Als pianiste promootte ze de werken van Brahms. Voor hem betekende Clara nog meer: hij was verliefd op haar geworden, maar lijkt nooit gevolg te hebben gegeven aan zijn gevoelens. Voor de rest van hun leven zouden de twee een innige vriendschap hebben.

Brahms en zijn Eerste symfonie

Het waren veelbewogen jaren. Toch begon Brahms in 1854 aan een levenswerk: zijn Eerste symfonie. De 21-jarige componist zou er nog eens 21 jaar over doen om het stuk te voltooien. Een enorme schaduw torende namelijk boven hem uit: Beethoven. Aangewakkerd door Schumanns woorden verwachtte het publiek dat Brahms in Beethovens voetsporen zou treden, de componist die de symfonie naar een haast onhaalbaar hoog niveau had getild. “Je hebt geen idee hoe iemand als ik zich voelt wanneer hij de hele tijd zo’n reus achter zich hoort marcheren”, schreef hij in 1870, zes jaar voordat zijn Eerste symfonie af was. En dan was er nog die andere schaduw die Brahms altijd achtervolgde: zijn perfectionisme, twijfel en zelfkritiek.

Maar Brahms versloeg zijn demonen. In plaats van zich te laten verlammen door alle verwachtingen en de prestaties van zijn voorgangers, maakte hij ze tot zijn grootste kracht. Hij liet bewust de stijl van Beethoven doorklinken in zijn Eerste symfonie en koos er zelfs dezelfde toonsoort voor als Beethovens Vijfde symfonie. Het werkte: Brahms’ symfonie was een succes. De gerenommeerde pianist en dirigent Hans von Bülow (1834-1894) noemde de symfonie zelfs de "tiende symfonie", alsof het Beethovens volgende symfonie was. Ook noemde hij Brahms na Bach en Beethoven de grootste componist, waardoor het drietal nog altijd bekend staat als ‘de 3 B’s’.

Het heden en verleden in de stijl van Brahms

Zo ontwikkelde Brahms zijn unieke muziekstijl: een synthese van het heden en het verleden. Hij was een van de eerste componisten die muziek uit alle eeuwen gebruikte om op verder te bouwen. Brahms onderzocht uitgebreid hoe componisten als Bach, Schütz, Gabrieli, Scarlatti en Händel hun muziek precies hadden opgebouwd. Oude muziekvormen als de fuga en het madrigaal wist Brahms te versmelten met lange en gevoelige melodieën - typische trekjes van de Romantiek. Ook had Brahms goed naar Hongaarse volksmuziek geluisterd; opvallende ritmes, tempowisselingen en een verscheidenheid aan toonsoorten, hij nam alles mee in zijn eigen stijl. Vooral in het derde deel uit zijn Tweede symfonie kun je dat goed horen.

Brahms en koormuziek

Het was duidelijk: de onbekende Brahms die ooit schuchter voor de Schumanns had gespeeld, bereikte al snel het erepodium van componisten. In 1863 werd hij benoemd tot hoofd van de Wiener Singakademie. Daar verraste hij de concertbezoekers door werken van Schütz en Gabrieli te programmeren, muziek die veel ouder was dan wat doorgaans in de concertzalen klonk. Dit had ook invloed op Brahms’ eigen werk: hij ging meer koormuziek componeren, zoals het Schicksalslied en arrangementen van vroege Duitse koormuziek.